Nederland draait de eigen gaskraan dicht

Nederland is van oudsher een gasland. In de jaren 60 ontdekten we het aardgasveld in Groningen, waarna we vanaf 1975 – toen de productie op volle toeren begon te draaien – een volwaardig productieland werden in Europa. Die tijd ligt achter ons.

Seismische activiteit, en daarmee de weerstand tegen lokale gaswinning, begon toe te nemen, tot uiteindelijk werd besloten de productie drastisch terug te schroeven. Sterker nog, er kwam een plan om de Groningse aardgasproductie geheel uit te faseren. Eerst hing het jaar 2030 in de lucht, tot eind 2019 Wiebes bekendmaakte al in 2022 de productie stop te zetten.

Maar we hebben nog wel steeds gas nodig. Het resultaat is dat Nederland gas moet importeren. Sinds 2018 zijn we officieel netto-importeur, en we zullen in de aankomende jaren dus steeds meer buitenlands gas nodig hebben. Wat zijn onze alternatieven, en wat doet dat met de gasprijs? Het is tijd voor een kijkje in de keuken van de gasmarkt.

Europese gasimport

Als we over de grens kijken, dan zijn er in Europa weinig gasproducenten meer te vinden. De gasproductie in het Verenigd Koninkrijk, dat vanaf de jaren 80 geweldig opleefde, is al jaren aan het kelderen, en andere landen staan er niet veel beter voor. Er zijn eigenlijk maar twee noemenswaardige producenten in Europa. Noorwegen en – mits je het als Europees land beschouwt – Rusland.

Noorwegen is qua volume minder robuust dan Rusland, dat snel onze kant op komt. Met de Nordstream II-leiding vergroten ze op korte termijn hun exportcapaciteit met 55 miljard kubieke meter. Politiek terzijde, zou dit betekenen dat we als land afhankelijk worden van slechts twee leveranciers. En afhankelijkheid is nooit goed voor prijsontwikkelingen.

Gelukkig is er nóg een alternatief dat de gasmarkt aan het transformeren is: vloeibaar aardgas, ofwel LNG.

De impact van LNG op de energiemarkt

Traditionele gaslevering wordt beperkt door de infrastructuur. Rusland kan de gaskraan verder open of dicht draaien, maar de bestemming ligt vast. Maar door aardgas te koelen tot -260 graden Celsius, wordt het vloeibaar en neemt het 600 keer minder ruimte in. Zo wordt het mogelijk om aardgas net als olie over zee te vervoeren.

LNG is de hele markt aan het veranderen. In tegenstelling tot de oliemarkt was de gasmarkt vanwege de statische infrastructuur altijd een relatief regionale markt. Maar LNG-tankers varen de hele wereld over. Hierdoor verandert de gasmarkt in een dynamische, mondiale markt. We moeten dus niet alleen rekening houden met lokale levering, maar ook met de verwachte productie- en leveringscapaciteit van spelers over de hele wereld.

Grote LNG-producenten zijn bijvoorbeeld Qatar, Australië en de Verenigde Staten. Laatstgenoemde heeft lange tijd gedacht dat ze zelf zouden moeten gaan importeren, tot rond 2003 de productie explodeerde dankzij nieuwe technieken in schaliegaswinning. Door die productiepiek kelderden de lokale gasprijzen. In Europa en Azië lagen de prijzen veel hoger. Sindsdien varen Amerikaanse LNG-tankers met plezier naar de meest lucratieve regio’s.

Omdat niet alleen Amerika dit doet, ontstaat concurrentie, wat gunstig is voor prijsontwikkelingen. Een goed voorbeeld hiervan is Litouwen. Zij waren tot voor kort volledig afhankelijk van de import van Russisch gas. Dat is uiteraard geen goede onderhandelingspositie. Maar na de bouw van een LNG-importfaciliteit, was het ineens wél mogelijk om korting te bedingen.

Een blik op de toekomst

Deze mondiale gasmarkt zal zich in de komende jaren verder ontwikkelen, want er staan nog tal van nieuwe exportfaciliteiten op de planning. Door toenemende LNG-exportcapaciteit, zullen de gasprijzen in de verschillende regio’s dichter bij elkaar komen te liggen. Het flexibele karakter van LNG zorgt ervoor dat de schepen kunnen varen naar waar de prijs het hoogst is (arbitreren). Daarnaast wordt de leveringszekerheid bevorderd. Niet onbelangrijk voor ons land wanneer we onze eigen kraan dichtdraaien. Het is voor de onderhandelingspositie van Nederland ontzettend belangrijk dat we over alternatieve leveranciers beschikken. Zo wordt het mogelijk om voor Nederlandse ondernemingen gunstige prijzen te krijgen en de kosten te beperken – iets wat veel moeilijker is wanneer je afhankelijk bent van een beperkt aantal aanbieders.

Kortom, door LNG wordt de gasmarkt dynamischer, complexer, en voor ons analisten bij de ENGIE Market Desk, interessanter!