Iedereen is creatief

Er zijn veel verschillende, zelfs eeuwenoude, opvattingen over de definitie van creativiteit. Al velen hebben onderzoek gedaan naar waar de ideeën van Einstein (relativiteitstheorie) of Leonardo DaVinci (helikopter) toch vandaan kwamen. De algemene strekking luidt dat creativiteit het scheppen van ‘iets nieuws’ is. Veel mensen denken bij creativiteit aan beroemdheden zoals deze heren of aan kunst-gerelateerde creativiteit. Veelgehoord is dan ook: “ik ben niet creatief, ik kan helemaal niet schilderen of beeldhouwen!” Maar is dat wel zo? Wat is creativiteit? En ben je niet creatiever dan je zelf denkt? Is creativiteit überhaupt een eigenschap die de één wel bezit en de ander niet? Of zijn we in staat onszelf in een creatieve modus te brengen?  
 
Iedereen is creatief 
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: iedereen is creatief. Denk je nu: ‘huh, ik ook dus?’ Ja, jij ook. De één maakt er alleen meer gebruik van dan de ander. Creativiteit is het vermogen om originele, waardevolle ideeën te bedenken en te realiseren. Een gedeelte van je vermogen om creatief te zijn is te wijten aan je genen, karakter en IQ, maar zeker niet alles. Creativiteit gaat om hoe je hersenen verbindingen leggen en hoe je tot oplossingen komt. Door te oefenen train je als het ware je ‘creativiteitsspier’. Maar één ding is zeker: creatief zijn we allemaal! 
 
“Er is geen twijfel dat creativiteit de belangrijkste menselijk hulpbron is. Zonder creativiteit zou er geen vooruitgang zijn en zouden we voor altijd dezelfde patronen herhalen" – Edward de Bono

Ontspanning bevordert creativiteit 

Een belangrijke voorwaarde voor creativiteit, en dan met name creatieve inspiratie, is ontspanning. Wanneer je hersenen in een rustige toestand zijn, krijgt het de ruimte voor ideeën om te ontstaan. Misschien herken je dat wel; wanneer je rustig wandelt of op een bankje in een park zit dan heb je opeens heel veel ideeën. Onder de douche of in bed zijn ook ideale momenten waar ideeën oppoppen. Terwijl, wanneer je hard op zoek bent naar een creatief idee, er niets komt. Je kunt wachten op die inspiratie, maar je kunt jezelf er ook in trainen. In de huidige, Westerse samenleving staan we constant aan en worden we continu afgeleid. ‘Piep’; een mailtje. ‘Ding Dong’; de deurbel gaat. ‘Bzz’; een appje. Naast die afleiding, moeten we ook van alles van onszelf. We staan onszelf niet toe om ons te vervelen. Terwijl die rust en ontspanning er juist voor zorgen dat onze gedachten de ruimte krijgen, dat we dingen van een andere kant belichten en dat associatief denken gemakkelijker gaat. Door associatief denken leg je sneller verbindingen tussen en concepten, en zo ontstaat creatieve inspiratie.  
 
Doelgerichte creativiteit 
Naast creatieve inspiratie, waar je jouw brein als het ware de vrije loop geeft kun je ook doelgerichter aan de slag gaan. Hierbij wil je ideeën en oplossingen produceren die origineel en bruikbaar zijn. Bij dit type creativiteit is, naast rust en ontspanning, flexibiliteit erg belangrijk. Wanneer iemand flexibel is kan diegene makkelijker schakelen tussen concepten en benaderingen. Het zorgt ervoor dat je dingen van verschillende invalshoeken bekijkt. Ook concentratie en doorzettingsvermogen zijn hierin belangrijk. Volgens Matthijs Baas, docent aan de Universiteit van Amsterdam, wordt doelgerichte creativiteit gestimuleerd door stemmingen die activerend zijn, zoals blijheid en boosheid. Al kun je met die boosheid wellicht beter met jezelf brainstormen dan in een groep, maar kan het wel heel nuttig zijn als die wasmachine toch naar de bovenste verdieping moet (“Hij zal en moet daar komen”). Wanneer je aan de slag gaat met een creatieve sessie is het dus van belang om een positieve, activerende stemming te creëren.   
 
Kwetsbaarheid en het gevoel van veiligheid  
Brené Brown, professor aan de Houston University en onderzoeker, maakt de link tussen kwetsbaarheid en creativiteit. Volgens haar kan er geen creativiteit en innovatie bestaan wanneer we ons niet kwetsbaar durven op te stellen. Het is tenslotte erg kwetsbaar om nieuwe ideeën te delen met anderen. Veel mensen durven dat dan ook niet, schamen zich, ‘wat nou als mijn idee wordt afgebrand of heel gek is?’. Ontzettend zonde van al het menselijk potentieel en waartoe we in staat zijn.. Tegelijkertijd toont dit aan hoe enorm belangrijk het is om je veilig te voelen in een omgeving waar je creativiteit wilt ontplooien. Binnen een bedrijf, afdeling en team is dit dan ook één van de belangrijkste voorwaarden voor creativiteit en innovatie. Google heeft in haar ‘Google Aristotle’ Project onderzoek gedaan naar hoog effectieve teams en wat het verschil maakt tussen succesvolle teams en minder of niet succesvolle teams. Wat bleek? Psychologische veiligheid, het gevoel jezelf te kunnen zijn binnen een team, is dé belangrijkste voorwaarde voor het presteren van een team. Want alleen dan durf je je ideeën openlijk te delen met elkaar.  
 
‘Kwetsbaarheid is het startpunt van innovatie, creativiteit en verandering.’ – Brene Brown  
 
Creativiteit bevorderen  
 Je kunt creativiteit dus trainen en vergroten op verschillende manieren. En de kans is groot dat de wijze waarop jij dat doet anders is dan die van de mensen om je heen. Ga voor jezelf na wanneer jij je creativiteit kunt ontplooien. Een paar tips die je zouden kunnen helpen:  

• Doe eens niets. Ga op een bankje zitten, laat je telefoon thuis en staar voor je uit. Doe dit in ieder geval 20 minuten en kijk of er iets gebeurd. Hoe vaker je dit doet, hoe meer je brein tot rust komt.  
• Word je bewust van je eigen ‘ja-maar’ geluiden. Durf je je kwetsbaar op te stellen en je creativiteit te uiten? Als dat niet het geval is, hoe komt dat?  
• Ga brainstormen met jezelf of in een groep en laat je gedachten de vrije loop 
• Zorg er in een groep voor dat iedereen zich vrij durft uit te spreken; creëer die plek van veiligheid met elkaar. Een belangrijke regel tijdens een brainstorm is dan ook: ‘houd je mening voor je op het moment dat je zoveel mogelijk ideeën wilt genereren’. En zorg dat iedereen aan het woord komt. 
• Zorg voor een activerende stemming  Maak er eens 'Ja en' van. Ga door op het idee van een ander of je eigen en voeg eraan toe. Hoe gekker hoe beter. 

Ben je op zoek naar brainstorm technieken? Op deze websites vind je een aantal leuke: https://toolbox.hyperisland.com/ - een aantal vind je er hier in stap 4: https://toolbox.hyperisland.com/idea-concept-development.  Vergeet niet om na een brainstorm, alleen of gezamenlijk, alle ideeën te convergeren en keuzes te maken met welk idee of ideeën je aan de slag wilt. Een veelvoorkomende valkuil is dat we eindigen met enorm veel vage ideeën maar vervolgens geen keuzes maken.