Een betrouwbare energietransitie

Om de klimaatdoelen van Parijs te halen, wordt er in Nederland fors ingezet op hernieuwbare energie zoals wind en zon. Maar dat vergt grote aanpassingen in het energielandschap zoals wij dat nu kennen. Zo zal lokale opslag van energie een belangrijkere rol gaan spelen in de energietransitie. Dat brengt uitdagingen met zich mee, maar ook interessante mogelijkheden voor het bedrijfsleven.

Een peperdure transitie?

De energietransitie zet het energienet onder druk. Wanneer bijvoorbeeld elektrisch rijden de norm wordt, zou het netwerk de vraag naar energie niet aankunnen. Hetzelfde geldt voor opwek: als we massaal zonnepanelen op daken installeren, kan het netwerk tijdens de piekuren in de middag het aanbod niet aan.

Maar aanpassingen aan het netwerk zijn ontzettend kostbaar. Alternatieve oplossingen zijn belangrijk voor een betaalbare energietransitie. Om te voorkomen dat ons energienetwerk op grootschalige wijze moet worden aangepast, wordt daarom het lokaal produceren en consumeren van energie steeds belangrijker.

Samen staat het bedrijfsleven sterker

Energiebeheer is het meest efficiënt in samenwerkingsverband – in een Local Energy Community (LEC). Voor een enkel bedrijf kan het in de toekomst kostbaar zijn om leveringszekerheid te garanderen. Maar in samenwerkingsverband worden de kosten gespreid én zijn er bijkomende voordelen voor deelnemende bedrijven.

In een LEC wordt continu de gezamenlijke productie en consumptie van duurzame energie in een specifiek gebied gemonitord. Vervolgens worden vraag en aanbod bij elkaar gebracht, om pieken in opwek én vraag te verwerken zonder dat het energienet buiten de LEC zwaar wordt belast.

Dat kan door direct duurzame energie te ‘delen’, waarbij een groot maakbedrijf met een dak vol zonnepanelen overtollige stroom die ze in het weekend niet nodig hebben kwijt kunnen bij een supermarkt, waar ook in het weekend koelcellen draaien.

Wanneer direct verbruik niet mogelijk of wenselijk is, kan overtollige energie worden opgeslagen in batterijen voor later gebruik. Het schoolvoorbeeld is zonne-energie: wat ’s middags wordt opgewekt, kan dankzij batterijen tijdens de donkere uren worden verbruikt.

Batterij-opslag onmisbaar voor duurzame LEC’s

Energie die binnen de LEC wordt opgewekt, kan op de energiemarkt worden verhandeld. Maar wanneer deze energie op grote schaal wordt verkocht, dan krijgt het energienet alsnog zware klappen te verduren. Juist het krachtigste middel om grote aanpassingen aan het energienet te beperken is peak shaving: het afvlakken van piekmomenten met behulp van energieopslag. Een bijkomend voordeel van peak shaving is dat bedrijven potentieel kunnen besparen op hun netaansluiting: wanneer meer energie binnen de LEC wordt opgewekt en opgeslagen, is een lagere aansluitcapaciteit nodig waardoor de jaarlijkse aansluitkosten lager uitkomen.

De reden waarom opslag het best in samenwerkingsverband kan gebeuren, is simpel: opslag is duur. Er zijn grote containerbatterijen nodig waar een flink prijskaartje aan hangt. Zelfs bij zeer grootschalige opslagparken, zoals de big battery van Tesla in Australië, zijn de kosten aanzienlijk. Dankzij het schaalvoordeel van een LEC zijn deze kosten dan ook beter te financieren en te spreiden.

Er zijn meerdere opties voor energieopslag. Lithiumbatterijen zijn een voor de hand liggende keuze: ze krijgen een steeds grotere opslagcapaciteit, en ze worden efficiënter en goedkoper. Maar er wordt gevreesd dat de grondstoffen die nodig zijn voor lithiumbatterijen, zoals lithium, nikkel of kobalt, de komende jaren steeds schaarser zullen worden.

Er zijn gelukkig ook alternatieve energiedragers. Waterstof is er daar één van. Door middel van elektrolyse wordt elektriciteit omgezet tot waterstofgas. In potentie is dit een duurzame en bovendien CO2-vrije energiedrager die perfect geschikt is voor implementatie binnen een LEC. Ook waterstofopslag komt niet zonder uitdagingen: de technologie moet nog verder ontwikkeld worden om deze betaalbaar en schaalbaar te maken.

De energietransitie moeten we samen aangaan

In de toekomst worden we steeds afhankelijker van duurzaam opgewekte energie. Dat is een groot goed, maar het zorgt ook voor steeds meer pieken en dalen op het energienet. Uiteraard wordt het energienetwerk in Nederland continu gemonitord om uitval of ongewenste pieken te vermijden, maar bedrijven kunnen zich met behulp van energieopslag beschermen tegen deze problemen. Hiermee wordt onnodige uitval van bijvoorbeeld de productielijn voorkomen, maar kan ook worden bespaard op opstartkosten en eventuele reparatiekosten.

De uitdagingen die de energietransitie met zich meebrengt, moeten we samen oplossen. Want alleen door lokale samenwerkingsverbanden zoals een LEC, is een kostenefficiënte energietransitie mogelijk die voor alle belanghebbende partijen zinvol is.