Chris Guth - Market Desk Analist – donderdag 15 juli 2021
Begin 2021 schreef ik al over de sterke stijging in de olieprijzen. Ik vroeg me toen af of de prijzen, toen nog $68 per vat, lang stand zouden houden. Inmiddels zijn we een kwartaal verder en ik heb mijn antwoord: deze week tikte de olieprijs de $77 per vat aan, het hoogste niveau sinds 2018.
De vraag naar olie trekt weer aan, met name vanwege toegenomen mobiliteit nu de vaccinatiegraden stijgen. Het IEA verwacht daarom al in 2022 dat de vraag naar het pre-coronaniveau zal herstellen. Ook zien we weer een flinke afname van de mondiale olievoorraden in een terugkeer naar de niveaus zoals we die voor de crisis gewend waren.
Ondanks dat de vraag snel aantrekt, zijn de productiebeperkingen van OPEC+ nog niet volledig teruggedraaid. De olielanden beperken nog altijd de productie met 5,7 miljoen vaten per dag - en dat zorgt voor spanning.
Een lastige balanceeract
In 2020 kreeg de oliesector een enorme klap. Door de coronacrisis brak een periode van extreem overaanbod aan. Het OPEC+-verbond reageerde met een afschaling van de productie met wel tien miljoen vaten per dag om olieprijzen te herstellen.
Ook nu is OPEC+ voorzichtig in het verder opschalen van de productie. Dat heeft een aantal redenen. Ten eerste zijn de landen alert op een mogelijke opleving van coronabesmettingen. De afgelopen tijd hebben we meerdere malen terugval gezien. Flare-ups in India, China en andere Aziatische landen, de oprukkende deltavariant - olielanden waken voor een terugval in de vraag. Want het is niet zo dat je met een druk op de knop een olieveld weer ‘aan’ kunt zetten.
Ten tweede blijven OPEC+-landen voorzichtig vanwege een mogelijke terugkeer van Iran op het olietoneel. Na het presidentschap van Trump zoekt Biden weer toenadering. Het wordt hierdoor wat waarschijnlijker, maar lang niet zeker, dat de economische sancties zullen worden opgeheven. Iran was geen onderdeel van de huidige afspraken over productiebeperkingen, heeft volle oliereserves en staat te popelen om weer te exporteren. Dit kan zorgen voor overaanbod en prijskelderingen wanneer ook de andere OPEC+-landen nu hun productie opschalen.
Tot slot speelt OPEC+ een kat-en-muisspel met de Amerikaanse schalieolie-industrie. Vanwege de hogere productiekosten van schalieolie, hebben de Amerikanen baat bij een hoge olieprijs. Vooralsnog is de VS voorzichtig geweest in het opschalen van hun productiecapaciteit, maar té hoge olieprijzen zullen ongetwijfeld zorgen voor concurrentie uit die hoek.
Ruzie binnen OPEC+
OPEC+ staat dus voor een lastige balanceeract - teveel olie op de markt zorgt voor prijsdalingen, te hoge olieprijzen zorgen voor extra concurrentie uit Amerikaanse hoek. Zij hebben tot deze zomer sterke discipline getoond, maar recent verschenen er barstjes.
Een overleg over toekomstige productieplannen werd meerdere malen verlengd, omdat er geen overeenstemming kon worden bereikt binnen het cartel. Dwarsligger is de Verenigde Arabische Emiraten, die het inkomstenverlies als gevolg van de productiebeperkingen meer dan beu is. Maar als zij meer willen produceren binnen de afspraken, moet Saoedi-Arabië de productie inkrimpen, waar natuurlijk ook geen akkoord op is verkregen.
Kortom: de oliemarkt bevindt zich nog midden in een onzekere periode.
De effecten van hoge olieprijzen
Olie is verreweg de belangrijkste grondstof ter wereld en prijsveranderingen zijn ontzettend verreikend. Hogere benzineprijzen liggen voor de hand, en inderdaad stegen deze recent al tot €1,95 per liter. Maar dat sijpelt weer door in bijvoorbeeld de kolenprijs: onder andere dankzij de grote vrachtwagens en machines die nodig zijn voor de productie is de kostprijs van kolen voor zo’n 40% afhankelijk van de olieprijs. Ook wordt aardgas (en LNG) ingekocht aan de hand van op olie-geïndexeerde formules. In het verlengde hiervan werken stijgende olieprijzen dus ook door in de elektriciteitsprijzen. En dan hebben we het nog niet eens over alle andere industrieën die olie als grondstof verbruiken.
De prijs van olie heeft zo’n grote impact, dat aanhoudende hoge prijzen op den duur een rem op de economische groei kunnen zijn. Of deze prijsniveau’s aanhouden, verder zullen stijgen of zullen dalen is afhankelijk van een aantal onzekere factoren. Op korte termijn verwachten we geen significante prijsdalingen. Maar mocht Iran zijn weg weer terugvinden naar de markt én de schaliesector in de VS opleeft, zou de prijs van olie volgend jaar weer naar beneden kunnen gaan.
