Reis mee met LNG: de prijsbepaling van vloeibaar aardgas

De Russische invasie van Oekraïne heeft de gasmarkt drastisch ontwricht. Vervolgens is de markt ongekend snel herschikt, waardoor het leeuwendeel van de Europese gasvoorziening niet meer via Russische pijpleidingen komt, maar van verschillende andere leveranciers in de vorm van vloeibaar aardgas (LNG). Inmiddels voorziet LNG bijna 40% van de totale Europese gasvraag.

Hiermee is de gasmarkt in een mum van tijd omgetoverd van continentale tot mondiale markt – met alle geopolitieke aspecten, risico’s en afhankelijkheden van dien. Dit maakt de prijsvorming een stuk complexer dan voorheen. De simpele uitleg “een LNG tanker vaart naar waar de prijs het hoogst is” is te simplistisch. De kostencomponenten zijn namelijk net zo vloeibaar als het goedje zelf. Daardoor kan van het ene op het andere moment de ideale bestemming verschuiven van Europa naar Azië – en omgekeerd. In dit artikel neem ik je mee op reis met een lading LNG die vanuit de VS vertrekt. Hoe wordt de eindbestemming bepaald?

De reisfasen van LNG

Grofweg kun je de reis van een LNG-lading opknippen in vier fasen: de aanvoer naar terminals, het vloeibaar maken van aardgas, de scheepsreis en de aankomst.

1. Naar de terminal: Feedgas

LNG begint zijn reis als “gewoon” aardgas. Dit is dan ook de eerste bouwsteen van de kostprijs van LNG. In ons jargon heet dit 'feedgas'. De prijs van feedgas fluctueert natuurlijk. In de VS is de voornaamste benchmark de Henry Hub, de ‘TTF van de VS’. Het voorste maandcontract staat op dit moment op circa 7 €/MWh. Het is logisch dat we deze reis in de VS beginnen, aangezien momenteel zo’n 70% van hun LNG-exporten bij Europese havens aanmeren. Maar liefst 6-8 miljard kuub aardgas komt iedere maand vanuit de VS onze kant op. Maar goed, we weten nog niet of déze lading ook naar Europa zal varen.

2. Allemaal aan boord: Liquification

In de zinderende hitte van Louisiana ligt de LNG-tanker MYRINA te wachten om geladen te worden. Voordat dat kan gebeuren, moet het feedgas vloeibaar worden gemaakt. Hiervoor wordt aardgas gekoeld tot -162 graden Celsius, waarna het 600 keer minder volume heeft. Dit maakt transport op grote schaal mogelijk: in één LNG-tanker past tegenwoordig al snel zo’n 100-150 miljoen kuub. Het nadeel is dat het flink wat energie kost om aardgas vloeibaar te maken. Daar wordt veelal een premie voor gerekend, doorgaans 15% bovenop de Henry Hub-gasprijs.

3. Van wal: Voyage

Een bijzonder complexe fase van de reis, met veel verschillende componenten die de prijs kunnen beïnvloeden. We moeten hiervoor aannames doen over onder meer het exacte type schip, haar capaciteit, de charterkosten per dag, brandstofkosten, eventuele tolgelden. Momenteel zijn de dagelijkse charterkosten voor een LNG-schip in het Atlantische bassin $42.500. Maar eind vorig jaar, toen de LNG-markt uiterst overspannen was, waren de charterkosten meer dan $300.000 per dag. Al met al liggen de ‘reiskosten’ voor LNG van de VS naar de EU iets boven de 2 €/MWh. Een half jaar geleden waren deze maar liefst 9 €/MWh – dat laat maar zien hoeveel de kosten in deze fase kunnen fluctueren.

Terug naar de MYRINA. Waar vaart het schip heen? Er zijn naast Europa nog andere opties:

Brazilië is dichtbij en dus goedkoop om naartoe te varen, maar volle waterreservoirs drukken de gasvraag voor elektriciteitsopwek.
Japan dan? De marginale kosten van de tanker liggen bijna drie keer zo hoog, en dat is nog zonder de tolkosten van het Panamakanaal. Bovendien puilen de Japanse gasvoorraden uit en zal de vraag door de geplande herstart van kerncentrales naar verwachting niet toenemen.
Dé belangrijke mededinger voor deze lading is China. Ondanks dat de coronarestricties zijn losgelaten, is de vraag naar LNG nog niet noemenswaardig gestegen. Maar China blijft een ‘wildcard’: als de industrie aantrekt, kan de marktbalans in een handomdraai omslaan, waardoor schepen massaal naar China zullen koersen.

4. Van boord: Regasification

Wanneer een LNG-schip is aangekomen, moet de lading worden opgewarmd, zodat het weer gasvormig wordt. Het gas kan ook tijdelijk moeten worden opgeslagen voordat het kan worden geïnjecteerd in een gasnetwerk. Deze kosten verschillen per land en terminal, maar liggen in Noordwest Europa rond de 0,25 tot 0,50 $/MMBtu – grofweg 1,10 €/MWh.

Het moge duidelijk zijn dat de kostencomponenten in iedere fase vrij volatiel kunnen zijn. Dat maakt het lastiger om bewegingen van de spotprijs – die door bovenstaande kostencomponenten wordt bepaald – van tevoren in te schatten. Als je wilt weten hoe LNG-spotleveringen zich verhouden tot langetermijncontracten, lees dan dit eerdere artikel.

Vooruitzichten voor LNG

Europa zal de komende jaren LNG-leveringen nog hard nodig hebben, totdat we in staat zijn onze vraag naar aardgas structureel te reduceren. Daarbij zijn we met name afhankelijk van de drie grote LNG-producenten, de VS, Qatar en Australië.

De Europese situatie is fragiel. Tot dusver heeft Europa aan de gasvraag kunnen voldoen, onder andere vanwege vraagreductie in de industrie (wat overigens geen positief economisch effect heeft gehad), goedgezinde weergoden en een beperkte vraag naar LNG in andere delen van de wereld. Het is allerminst zeker dat deze situatie stabiel blijft.

Bovendien is 70% van het mondiale LNG-aanbod al ‘vergeven’ via langetermijncontracten, die de LNG-prijs koppelen aan de olieprijs. Europa wil zich vooralsnog niet voor de lange termijn aan LNG-leveringen verbinden, waardoor we vaker ‘veroordeeld’ zullen zijn tot de spotmarkt. Het moet zich nog uitwijzen hoe dat voor ons zal uitpakken. De huidige gasprijs fluctueert rond de 25 €/MWh, maar vorig jaar tikte deze de 340 €/MWh aan. En hoewel de gasbergingen nu voor zo’n 68% zijn gevuld, kan dat volgend jaar zomaar de helft zijn.

De grote vraag blijft dus hoe de import- en exportcapaciteit zich zal ontwikkelen én hoe Europa zal omgaan met leveringsovereenkomsten voor de lange termijn. Hoe deze situatie zich zal ontwikkelen, kunnen we op dit moment nog niet voorspellen. Maar we houden je wekelijks op de hoogte van de marktontwikkelingen via onze Marktupdate.