Waarom aandacht voor grootschalige batterijopslag?

Nagenoeg de helft van de Nederlandse elektriciteitsproductie komt uit hernieuwbare energie, aldus het CBS. Geweldig nieuws! Het betekent ook dat we een hobbelige weg voor ons hebben. Want het wordt een stuk lastiger om ook die tweede helft van onze elektriciteitsproductie hernieuwbaar te maken.

In de verduurzaming van het energiesysteem is het laaghangend fruit inmiddels wel aardig geplukt. We krijgen nu namelijk steeds meer te maken met structurele uitdagingen in het energiesysteem. Alleen windmolens en zonnepanelen bijbouwen is niet genoeg meer, we moeten meer veranderen.

Capaciteits-uitdagingen

Een eerste uitdaging is dat de business case voor aanvullende hernieuwbare opwekcapaciteit minder aantrekkelijk wordt: naarmate we meer capaciteit bijbouwen, wordt duurzaam opgewekte elektriciteit (met name uit zon) minder waard. Je krijgt namelijk te maken met een kannibalisatie-effect. Als één windturbine of zonnepaneel veel opwekt, wekken alle andere turbines en panelen op hetzelfde moment zeer waarschijnlijk óók veel op, waardoor de stroomprijs keldert.

Dit brengt toekomstige duurzame energieprojecten in gevaar. Zo viel een Britse veiling van zeven (!) offshore kavels onlangs in het water, omdat ontwikkelaars de vraagprijs niet meer in verhouding vonden met de verwachte ontwikkelingskosten en opbrengsten. Een ander energiebedrijf trok zich zelfs terug uit een gegund kavel omdat de kosten niet uitkwamen.

Ten tweede is die gelijktijdigheid van opwek een forse uitdaging voor het elektriciteitsnet. De capaciteitskaart van Netbeheer Nederland kleurt roder en roder – we kunnen de elektriciteit simpelweg niet kwijt tijdens piekmomenten, laat staan wanneer we de productiecapaciteit nog eens verdubbelen. De aansluitstops en wachtrijen waar het bedrijfsleven mee wordt geconfronteerd, zijn hier een direct gevolg van. Maar de netcapaciteit uitbreiden is een megaproject met doorlooptijden van zeker een decennium. Dit is waarom batterijopslag steeds belangrijker wordt om het net te ontlasten en de bestaande capaciteit zo goed mogelijk te benutten. ENGIE investeert bijvoorbeeld in grootschalige batterijen op locaties zoals onze Maximacentrale.

Naast batterijopslag is het belangrijk dat de vraag naar hernieuwbare elektriciteit snel stijgt – maar dan wel wanneer deze wordt opgewekt. De verdere groei van zonne- en windenergie is een aanjager van de elektrificatie van de samenleving door middel van elektrisch vervoer, warmtepompen, groene waterstof en industriële elektrificatie. Meer gelijktijdige vraag naar duurzame elektriciteit kan direct helpen om vraag en aanbod te balanceren en congestie te minimaliseren. Het HyNetherlands waterstof project van ENGIE in de Eemshaven zal hieraan bijdragen, door hernieuwbare elektriciteit tijdens de ‘opwekuren’ direct om te zetten in waterstof.

Balansuitdagingen

De derde uitdaging is het behoud van de vraag/aanbodbalans. Dat wordt voor producenten steeds pittiger. Om te laten zien hoe dat in zijn werk gaat, neem ik je mee op een typische dag.

Iedere dag moeten wij voor ons portfolio voorspellen wat de afname wordt van morgen. Het weerbericht wordt in deze prognoses steeds crucialer en bepalender. Wat wordt de windkracht, zonkracht, trekken er buien over of krijgen we een strakblauwe hemel, is de wind constant of komt het met vlagen?

Maar dan: als zon en wind wispelturig blijken en een zonnige dag bewolkt wordt of de wind plots gaat liggen, moeten we ingrijpen. Als er geen of onvoldoende batterijopslag is om op terug te vallen, moeten fossiele (gas)centrales opschalen. Dat moet dan bovendien erg snel én op zeer grote schaal. Een gemiddelde turbine in een gascentrale levert zo’n 400 MW, maar een offshore windpark, zoals het onlangs geopende Hollandse Kust Zuid, kan oplopen tot meer dan 1,5 GW. Naar schatting staat momenteel in Nederland maar liefst zo'n 30 GW aan wind- en zonnecapaciteit. En bedenk je dan dat er onbalans op kan treden wanneer we bijvoorbeeld 75% van onze energie uit zon/wind halen. Mocht de wind in een namiddag wegvallen, precies op het moment dat de zon in sterkte afneemt, dan moet dit vermogen worden opgevangen. Tal van centrales moeten dan in no-time van 0 naar 100 opschalen. Dat zijn erg uitdagende manoeuvres, zeker als dit meerdere keren op een dag voorkomt.

Toekomstige energiemix voor netbalans

Batterijopslag is overigens geen wondermiddel voor alle energieuitdagingen van de toekomst. In tijden van hernieuwbare schaarste – Elfsteden-omstandigheden wanneer het dagenlang windstil en bewolkt is – zal Nederland nog steeds grote centrales nodig hebben (hoewel die dan wel op bijvoorbeeld waterstof zullen draaien).

De duurzame productiecapaciteit zal richting 2030 praktisch verdubbelen. Om de stabiliteit en balans van het systeem te kunnen blijven waarborgen, met een alsmaar groeiend aandeel aan wispelturige wind en zon, zullen er oplossingen moeten komen die de toekomstige vraag en aanbod in balans houden. ENGIE is ervan overtuigd dat deze toekomstige elektriciteitsmix in ieder geval (batterij)opslag, elektrificatie, groene waterstof, en duurzame centrales zal bevatten – uiteraard met heel veel zon en wind.

Wil je boven op de prijsontwikkelingen blijven, hou dan de Market Prices app in de gaten, zodat je snel inkoopbeslissingen kunt nemen.

Waarom toch al die aandacht voor grootschalige batterijopslag?

Capaciteits-uitdagingen

Balansuitdagingen

Toekomstige energiemix voor netbalans