Chris Guth - Market Desk Analist – donderdag 18 januari 2024
De maand van goede voornemens; een ideaal moment om even stil te staan bij wat we dit jaar van plan zijn. Want ook de energietransitie is afhankelijk van goede voornemens. En hoewel we die ieder jaar weer maken, is de kunst deze te blijven vasthouden!
Afvallen: emissiereductie
In Nederland is de uitstoot van broeikasgassen in de elektriciteitssector gedaald tot het laagste niveau sinds 1990. In het derde kwartaal van ‘23 alleen al lagen de emissies 9% lager dan het voorgaande jaar. Een erg positieve ontwikkeling – en hier staat Nederland in de EU niet alleen in. Zo zagen we ook in Duitsland een vergelijkbare trend.
De Europese consument was in 2022 voorzichtiger met de thermostaat vanwege hoge gasprijzen. In Nederland is het gasverbruik in woningen in 2022 met 22% gedaald en ook in 2023 was er een daling te zien. Ook het industriële gasverbruik bleef vanwege hoge prijzen op een lager niveau. Een deel van deze verlaging is het gevolg van de negatieve effecten van de energiecrisis op de Europese industrie en consument. Het is uiterst belangrijk dat dit verantwoord gebeurt, anders kunnen ongewenste risico’s optreden. Denk hierbij aan verplaatsing van emissies in plaats van reductie ervan of energiearmoede.
Gaan we dit vasthouden? Bij emissiereductie is het net zo als bij afvallen: de grootste uitdaging is ervoor te zorgen dat de kilo’s er na een dieet niet weer aanvliegen. Zoals we eind vorig jaar al concludeerden, kunnen prijsdalingen het al snel aantrekkelijker maken om de thermostaat weer een graadje hoger te zetten en industriële productie te intensiveren.
Meer sporten: groene elektriciteitsproductie
Afvallen en sporten gaan hand in hand, en Nederland is op energiegebied erg sportief: we bouwen hernieuwbare opwekcapaciteit bij als geen ander. Vorig jaar kwam bijna de helft van de elektriciteit uit hernieuwbare bronnen.
De vraag is of we in conditie kunnen blijven. In 2023 zijn veel zonne- en windparken opgeleverd, maar dit jaar kunnen we weinig nieuws verwachten. Zo zullen er geen nieuwe windparken op zee opgeleverd worden. En onder andere vanwege netcongestie zal het groeitempo van grote zonneparken afnemen. De eerste grote windparken op zee kunnen we naar alle waarschijnlijkheid bijvoorbeeld pas in de loop van ‘25/’26 verwachten. Even doorbijten dus!
Stoppen met roken: afbouw van kolen
Zowel in Nederland als in Europa is de productie van elektriciteit uit kolen fors gedaald. In West-Europa ligt het gebruik van kolen maar liefst 36% lager dan het gemiddelde van 2018-2022. Het is een teken dat West-Europees beleid om afscheid te nemen van kolen effect heeft. En ondanks dat in 2022 het productieplafond voor kolencentrales in Nederland werd teruggedraaid, hebben zij afgelopen jaar nog steeds vrij weinig gedraaid op economische basis: het productie was circa 12 TWh, ongeveer de helft van de gemiddelde jaarproductie in de periode 2016-2022!
Maar goed, we zijn verslaafd aan energie – houden we vol met afkicken van kolen wanneer het wat de elektriciteitsproductie betreft weer eens tegenzit?
Meer sparen: de gasbergingen
Dankzij de gereduceerde gasvraag en het warme weer, waren we dit jaar in staat voorspoedig de gasbergingen te vullen. In 2023 werden de gestelde targets zelfs 2,5 maand eerder bereikt dan gepland. Dit voornemen heerst natuurlijk ook dit jaar. Goed gevulde gasbuffers biedt Europa een comfortabele uitgangspositie voor 2024 en maakt de uitdaging om ze aan te vullen meer beheersbaar. En mits januari en februari niet al te koud verlopen, zal dit jaar het aanvullen van onze “spaarpot” waarschijnlijk wederom op tijd gaan lukken.
Conclusie
2024 belooft een jaar te worden waarin de terugkeer naar het nieuwe normaal op de energiemarkten zeer waarschijnlijk zal doorzetten. Ondanks de huidige kou is er sprake van een meer dan comfortabele marktbalans. Deze wordt gestut door sterke beschikbaarheid van Franse kerncentrales en zorgt de overvloed aan regen voor volop waterkracht (er is dus geenszins sprake van een dry january!).
Inmiddels ligt circa de helft van het stookseizoen achter ons en met de nog altijd goed gevulde gasbuffers (78%) is het steeds aannemelijker dat we op 1 april 2024 nog circa 50% zullen overhouden. En zo’n uitgangspositie gaan we weer terugzien in de futureprijzen. Een optimistisch begin van het jaar, dus, en reden om aan onze goede energievoornemens vast te houden!
Mocht je goede voornemen zijn meer op de hoogte te blijven van alle belangrijke ontwikkeling op de energiemarkt, begin het jaar goed en schrijf je in voor onze gratis wekelijkse ENGIE Marktupdate!
