Welke hobbels zijn er op de weg van dalende energieprijzen?
Chris Guth - Market Desk Analist – dinsdag 13 februari 2024
Terugkijkend op de energiecrisis kunnen we met een zekere opluchting vaststellen dat Europa door het oog van de naald is gekropen. Fysieke gastekorten bleven uit, net als geforceerde afsluitingen van ‘niet-kritische gasverbruikers’. Daarmee is de finishlijn van de tweede lastige winter praktisch in zicht. Maar blijft het ons voor de wind gaan? En kunnen we daarmee onze ‘goede energievoornemens’ vasthouden?
In 2022 bereikte de energiecrisis een kookpunt. Een opeenstapeling van ongunstige omstandigheden zorgde voor een perfecte storm. Het wegvallen van aardgasleveringen uit Rusland was een enorme schok. Daarbovenop wierp de laagste beschikbaarheid van Franse kerncentrales in 30 jaar tijd een extra schaduw over de Europese energievoorziening. Productiebeperkingen door extreme droogte troffen daarnaast waterkrachtcentrales, terwijl sancties op kolenleveringen uit Rusland de opties voor Europa verder beperkten.
De Europese markt is nog redelijk comfortabel
Maken we de sprong naar vandaag, dan is de situatie lang niet zo kritiek als toen. Huidige marktprijzen liggen grofweg een factor 10 lager dan op het hoogtepunt van de energiecrisis. De extreem hoge marktprijzen hebben de gasvraag significant en aanhoudend gedrukt én alternatief aanbod van LNG uitgelokt. De markt heeft dus een opmerkelijk aanpassingsvermogen laten zien, maar we hebben ook een royale dosis geluk gehad. Strenge winters bleven uit en natte (waterkrachtcentrales) en winderige (windturbines) herfsttijden zorgden voor meer productiecapaciteit in Europa.
We hebben de wind in de rug gehad. En hoewel ik optimistisch kan blijven, gaat de marktanalist in mij graag op zoek naar de ‘beren op de weg’ die de huidige comfortabele marktbalans kunnen verstoren.
Beer #1 Rusland
De eerste beer is Russisch. De Russische gasexporten naar de EU zijn weliswaar drastisch gedaald, maar nog niet volledig opgedroogd. Zo rusten er momenteel (nog) geen sancties op Russische gasleveranties: in 2023 vloeide nog 26 miljard m³ Russisch gas Europa binnen. Circa de helft hiervan werd geëxporteerd via Oekraïne onder een bestaande Transit Agreement. De overeenkomst met Rusland loopt eind 2024 af en de kans op verlenging lijkt zeer gering. We moeten dan ook rekening houden met het wegvallen van 13 miljard m³ per jaar, een volume dat gelijkstaat aan ruim een derde van de Nederlandse gasvraag.
Beer #2 LNG
LNG is een potentiële tweede ‘hindernis’. Vloeibaar aardgas is sinds 2022 voor Europa eigenlijk het enige alternatief om het weggevallen Russische gasaanbod te vervangen. Inmiddels voorzien LNG-importen in het leeuwendeel van de Europese gasvraag. In 2023 importeerde Europa maar liefst 127 miljard m³ LNG. De helft hiervan kwam uit de VS, 12% uit Rusland en 10% uit Qatar. Om het te vergelijken met de gasimport via pijpleidingen: Europa importeerde vorig jaar 106 miljard m³ uit Noorwegen, de grootste overgebleven actieve pijpleiding. We kunnen dus wel stellen dat Europa de afhankelijkheid van aardgas uit Rusland heeft verruild voor een afhankelijkheid van LNG.
De LNG-handel komt echter niet zonder risico’s. LNG-leveringen uit Rusland zijn verre van vanzelfsprekend, en ook de aanhoudende Houthi-aanvallen op Rode Zee-transporten kunnen vooral LNG-leveranties uit Qatar belemmeren. Dit zou extra druk leggen op het Europese gasaanbod. Door de aanvallen zijn Qatarese LNG-tankers voor een enkele reis nu circa 11 dagen langer onderweg, omdat ze moeten omreizen via de Kaap de Goede Hoop – een retourtje duurt daardoor tweemaal zo lang. Met gelijkblijvende hoeveelheden LNG-tankers en de huidige, relatief lage prijsniveaus betekent dit dat Qatar nog maar de helft van de normale volumes naar de EU zou kunnen exporteren.
Beer #3: Een wereldwijd verkiezingsjaar
We zitten zelf al midden in de formatie van een nieuwe regering, maar voor de rest van de wereld is het een verkiezingsjaar. Maar liefst de helft van de wereldbevolking gaat dit jaar naar de stembus. De belangrijkste verkiezing voor de energiemarkt is de aankomende Amerikaanse presidentsverkiezing.
President Biden heeft onlangs besloten geen nieuwe LNG-vergunningen te verlenen. Dit is op de korte termijn niet zo’n groot probleem, hoewel het op langere termijn problemen kan opleveren bij het vullen van de gasbergingen – zeker na een zeer strenge winter.
En we kunnen alleen maar gissen naar de impact op LNG-exporten, als er in 2025 een nieuwe politieke wind gaat waaien in de VS. Zullen LNG-exporteurs onder een eventueel nieuw bewind de wind in de zeilen krijgen of juist van voren?
Conclusie
Dit zijn maar een paar van de ‘beren op de weg’ die we momenteel zien als een risicofactor voor de comfortabele marktbalans. In potentie kunnen ze zelfs de leveringszekerheid van Europa bedreigen. We zullen deze en meer risico’s dit jaar dus scherp blijven monitoren. Maar zoals ze vaak zeggen in deze tak van sport: “je wordt gebeten door de slang die je niet ziet.”
Tot nu toe blijven heel wat munten op de energiemarkt de goede kant op vallen. Hopelijk zet deze trend zich voort. Daar lijkt het voorlopig in ieder geval wel op. We zullen het stookseizoen waarschijnlijk afsluiten met zeer goed gevulde gasbergingen, wat de uitdagingen voor de komende zomermaanden zeer overzichtelijk maakt.
Maar als één of meer van de voornoemde risico’s waarheid worden, kan het tij snel keren. Schrijf je daarom in voor onze wekelijkse nieuwsbrief om een vinger aan de pols te houden van de energiemarkten!
